Arterden Damar Yolu Açma (Arteriyel Kanülasyon) İşlemi
Arterden damar yolu açma, genellikle arteriyel kan basıncının sürekli izlenmesi, sık kan gazı analizi gerektiren durumlar veya bazı invaziv tedaviler için uygulanan bir işlemdir. Bu işlem, periferik venlere (toplardamar) göre daha derinde yer alan arterlere (atardamar) ulaşmayı gerektirdiğinden, daha özel bir teknik ve deneyim ister. İşlem genellikle radial arter (bilek), femoral arter (kasık), brakiyal arter (dirsek) veya dorsalis pedis arter (ayak) gibi bölgelerden yapılabilir, ancak en yaygın ve tercih edilen yol radial arterdir. İşlemin adımları aşağıda detaylandırılmıştır.
İşlem Öncesi Hazırlık
- Hasta bilgilendirilir ve yazılı onam (informed consent) alınır. İşlemin riskleri, faydaları ve alternatifleri açıklanır.
- Hastanın vital bulguları (kan basıncı, nabız, oksijen satürasyonu) değerlendirilir.
- Allen Testi yapılır: Radial arter kanülasyonu öncesinde, elin kollateral dolaşımını (ulnar arter yoluyla) kontrol etmek için yapılan bir testtir. Bu test, radial arterin tıkanması durumunda elin beslenmesinin ulnar arter tarafından sağlanıp sağlanamayacağını gösterir.
- Gerekli malzemeler hazırlanır:
- Steril eldiven, maske, bone ve örtü
- Antiseptik solüsyon (örneğin, %2'lik klorheksidin gluconate veya %10'luk povidon iyot)
- Lidokain gibi lokal anestezik
- Arteriyel kanül seti (genellikle 20G veya 22G kateter iğnesi içerir)
- 3-5 ml'lik heparinli enjektör
- Steril gazlı bez, flaster
- Atık kabı
İşlemin Uygulama Aşamaları
- Hasta uygun pozisyona getirilir. Radial arter için, hasta sırtüstü yatarken bilek hafifçe ekstansiyona (gerilmeye) getirilir ve avuç içi yukarı bakacak şekilde, altına bir rulo havlu yerleştirilerek desteklenir.
- İşlem yapılacak bölge antiseptik solüsyonla temizlenir ve steril örtü ile çevrelenir.
- Lokal anestezi uygulanır: Arterin bulunduğu bölgeye subkutan (cilt altına) lidokain enjekte edilerek ağrı hissi azaltılır.
- Arterin palpasyonu (hissedilmesi): İşaret ve orta parmaklarla arterin en iyi hissedildiği nokta belirlenir.
- Kanülasyon: Arteriyel kateter, arterin seyri boyunca, cilt yüzeyiyle 30-45 derecelik bir açı oluşturacak şekilde yerleştirilir. İğne artere girdiğinde, kateterin geri kısmından parlak kırmızı renkli kanın pulsatif (atım şeklinde) gelmesi beklenir.
- Kateterin yerleştirilmesi: İğne arterin lümenine girdiğinde, kateter yavaşça ileri itilirken iğne geri çekilir. Kateterin tamamen arter içinde olduğundan emin olunur.
- Kanülün sabitlenmesi: Kateter uygun şekilde flasterle veya dikiş atılarak sabitlenir. Giriş yeri steril bir gazlı bezle kapatılır ve şeffaf bir örtüyle korunur.
- Sistemin bağlanması: Kateter, basınçlı serum seti veya arteriyel monitorizasyon sistemine bağlanır. Sistemin heparinli serum ile sürekli yıkanarak pıhtılaşmanın önlenmesi sağlanır.
İşlem Sonrası ve Komplikasyonlar
- İşlem sonrası bölge düzenli olarak kanama, hematom (çürük), enfeksiyon, iskemi (dokunun kansız kalması) ve sinir hasarı açısından izlenmelidir.
- Olası komplikasyonlar şunlardır:
- Hematom
- Enfeksiyon
- Arteriyel spazm veya tıkanıklık
- Kanama
- Distal iskemi (kanülün takıldığı arterin beslediği bölgede dolaşım bozukluğu)
- Yanlışlıkla venöz girişim
- Sinir yaralanması
- Kanül, gerektiğinde veya komplikasyon geliştiğinde çıkarılmalı ve en az 5-10 dakika boyunca bölgeye baskı uygulanmalıdır.
Önemli Uyarılar
- Bu işlem, eğitimli ve deneyimli sağlık profesyonelleri (doktorlar veya ileri düzey hemşireler/anestezi teknisyenleri) tarafından yapılmalıdır.
- Steril tekniklere kesinlikle uyulmalıdır.
- İşlem, acil durumlar veya yoğun bakım şartlarında gerçekleştirilir ve rutin bir uygulama değildir.
- Bu bilgiler genel bir rehber niteliğindedir; tanı ve tedavi için mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
|
.webp "Kalp Damar Tıkanıklığı Belirtileri ve Tedavisi")
.webp "Bacak Damar Tıkanıklığı Belirtileri ve Tedavisi")
.webp "Kan Damarları Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?")
.webp "Bacakta Damar Tıkanıklığı Belirtileri ve Tedavisi")
.webp "Damar Otu Kullanımı ve Faydaları Nelerdir?")
