Boyun damarına stent takılması nasıl bir süreçtir?

Boyun damarına stent takılması, tıpta "karotis arter stentleme" olarak adlandırılan, boynun her iki yanında bulunan karotis arterlerindeki (şah damarı) daralma veya tıkanıklıkları tedavi etmek için uygulanan minimal invaziv bir girişimdir. Bu damarlar beyne oksijen açısından zengin kan taşır ve daralmaları felç (inme) riskini önemli ölçüde artırır. Stentleme işlemi, bu riski azaltmayı ve kan akışını normale döndürmeyi amaçlar.

İşlemden önce, hastanın durumu detaylı bir şekilde değerlendirilir. Bu aşamada:

• Fiziksel muayene ve tıbbi öykü alınır.
• Ultrason, anjiyografi, BT veya MR gibi görüntüleme yöntemleriyle damar daralmasının yeri ve şiddeti belirlenir.
• Kan testleri yapılarak genel sağlık durumu kontrol edilir.
• Hasta, işlem hakkında bilgilendirilir ve onay formu imzalar. Ayrıca, kan sulandırıcı ilaçlar gibi bazı ilaçların geçici olarak kesilmesi gerekebilir.

Stent takılması genellikle lokal anestezi altında, hasta bilinçliyken gerçekleştirilir. İşlem şu adımları içerir:

• Girişim genellikle kasık atardamarından (femoral arter) yapılır, bazen kol atardamarı da kullanılabilir.
• Girişim bölgesi temizlenir ve lokal anestezi uygulanır.
• İnce, esnek bir kateter (tüp) damar içinden ilerletilerek karotis artere ulaştırılır.
• Kontrast madde enjekte edilerek anjiyografi ile daralmış bölge görüntülenir.
• Daralmış bölgeye önce bir balon yerleştirilip şişirilerek damar genişletilir (balon anjiyoplasti).
• Ardından, stent (kafes yapılı metal tüp) daralmış bölgeye yerleştirilerek kalıcı olarak açık kalması sağlanır. Bazı durumlarda, stentin üzerinde plağın dağılmasını engelleyen bir filtre (emboli koruma cihazı) kullanılabilir.
• İşlem sonrası kateter çıkarılır ve girişim bölgesine baskı uygulanarak kanama kontrolü sağlanır.

İşlem genellikle 1-2 saat sürer ve hasta bir gece hastanede gözlem altında tutulur. İyileşme sürecinde:

• Hasta, birkaç saat yatak istirahati yapmalıdır, özellikle girişim bölgesi kasıksa bacak hareketleri kısıtlanır.
• Kan sulandırıcı ilaçlar (örneğin, aspirin veya klopidogrel) reçete edilerek stentte pıhtı oluşumu önlenmeye çalışılır.
• Ağrı veya rahatsızlık genellikle hafiftir ve ilaçlarla kontrol edilir.
• Hasta, birkaç gün içinde normal aktivitelerine dönebilir, ancak ağır kaldırmaktan kaçınmalıdır.
• Düzenli takip muayeneleri ve görüntüleme testleri ile stentin durumu izlenir.

Stentleme işlemi genellikle güvenli olsa da bazı riskler taşır:

• En ciddi risk, işlem sırasında plağın kopması ve beyne giderek felce neden olmasıdır, ancak bu risk emboli koruma cihazlarıyla azaltılabilir.
• Girişim bölgesinde kanama, enfeksiyon veya damar hasarı.
• Stent içinde tekrar daralma (restenoz) veya pıhtı oluşumu.
• Alerjik reaksiyonlar (kontrast maddeye bağlı).
• Nadiren böbrek fonksiyonlarında geçici bozulma.

Boyun damarına stent takılması, karotis arter darlıklarını tedavi etmek ve felç riskini azaltmak için etkili bir yöntemdir. İşlem minimal invaziv olduğu için iyileşme süreci hızlıdır ve hastalar kısa sürede günlük yaşamlarına dönebilir. Ancak, her hasta için uygun olmayabilir; karar, hastanın genel sağlık durumu ve risk faktörleri dikkate alınarak damar cerrahı ve kardiyolog gibi uzmanlar tarafından verilmelidir. İşlem sonrası ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri (sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme gibi) tedavinin başarısını destekler.