Karaciğer damar tıkanıklığı neden olur ve belirtileri nelerdir?

Karaciğer damar tıkanıklığı, tıbbi literatürde genellikle Budd-Chiari Sendromu olarak adlandırılan, karaciğerden kanı uzaklaştıran ana damarlardan (hepatik venler) bir veya daha fazlasının tıkanması veya daralması durumudur. Bu tıkanıklık, karaciğerde kanın geriye doğru birikmesine, basınç artışına ve sonuçta karaciğer hasarına yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın ilerlemesini önlemek için hayati önem taşır.

Karaciğer damar tıkanıklığının temel nedeni, hepatik venlerde pıhtı (tromboz) oluşumu veya daralmadır. Bu durum çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir:

• Kan Pıhtılaşma Bozuklukları: Hiperkoagülabilite durumları (kanın normalden fazla pıhtılaşması), örneğin polisitemi vera, orak hücre anemisi veya genetik mutasyonlar (Factor V Leiden gibi) damar tıkanıklığı riskini artırır.
• Enfeksiyonlar: Karaciğer veya çevre dokulardaki enfeksiyonlar (örneğin, amebiyaz veya tüberküloz) damarlarda inflamasyona ve tıkanıklığa neden olabilir.
• Tümörler: Karaciğer veya yakın organlardaki tümörler (hepatoselüler karsinom gibi) damarlara baskı yaparak tıkanıklığa yol açabilir.
• Travma veya Cerrahi Müdahaleler: Karın bölgesindeki yaralanmalar veya ameliyatlar damarlarda hasara neden olabilir.
• Otoimmün Hastalıklar: Behçet hastalığı gibi durumlar damar duvarlarında inflamasyona sebep olabilir.
• Gebelik ve Doğum Kontrol Hapları: Hormonal değişiklikler pıhtılaşma eğilimini artırarak risk oluşturabilir.
• Diğer Nedenler: Karaciğer sirozu, böbrek hastalıkları veya bazı ilaçlar da nadiren bu duruma katkıda bulunabilir. Bazı vakalarda ise neden tam olarak belirlenemez (idyopatik).

Belirtiler, tıkanıklığın şiddetine ve süresine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Akut (ani başlangıçlı) ve kronik (yavaş ilerleyen) formlar olarak ayrılabilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Karın Ağrısı: Özellikle karaciğer bölgesinde (sağ üst kadran) şiddetli ağrı görülebilir.
• Karında Şişlik (Asit): Karaciğerdeki basınç artışı nedeniyle karın boşluğunda sıvı birikmesi sonucu oluşur.
• Sarılık: Cilt ve gözlerin sararması, karaciğer fonksiyon bozukluğunun bir işaretidir.
• Bulantı ve Kusma: Sindirim sistemi etkilenebilir.
• Halsizlik ve İştah Kaybı: Genel bir yorgunluk hissi ve kilo kaybı eşlik edebilir.
• Bacaklarda Ödem: Alt ekstremitelerde şişlik oluşabilir.
• Dalak Büyümesi: Portal hipertansiyon nedeniyle dalak genişleyebilir.
• Kanama Eğilimi: Karaciğerin pıhtılaşma faktörlerini üretememesi sonucu kolay morarma veya kanamalar görülebilir.

Bu belirtilerden herhangi biri varsa, derhal bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır. Tanı genellikle ultrason, BT taraması veya manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemleriyle konulur. Tedavi, altta yatan nedene yönelik olup ilaçlar (pıhtı önleyiciler), anjiyoplasti veya cerrahi müdahaleleri içerebilir. Erken müdahale, karaciğer yetmezliği gibi ciddi komplikasyonları önlemek açısından kritiktir.